In Memoriam voor Maartje

Lieve Maartje, Amsterdam 2016

Afgelopen week kreeg ik in een soort van schrijf-blokkade.
Ik wilde jou met dit verhaal in geen geval tekort doen,
met de omschrijving van jou en over jouw betekenis voor ons als mens,
en als tai chi chuan docent.

Er vielen zinnen in m’n hoofd maar bij t opschrijven leken die telkens onvoldoende,
onvolledig, te bescheiden en te chaotisch verwoord.
En toen kwam ook nog mijn oude prestatiedrang naar boven.
Het was, alsof alle jaren bij jou trainen mij niets hadden geleerd …

Maar dinsdagochtend werd ik wakker met het plotselinge besef
over de woorden van Lao Tze :

Maartje die omschreven kan worden,
is geen Maartje.

Begin jaren zeventig was ‘de Kosmos’ hét bruisend Oost-West-Centrum in Amsterdam.
Hier kwam Maartje in contact met het toen nog vrij onbekende fenomeen ‘tai chi chuan’:
de Chinese beweging – en vechtkunst.
Ze ging lessen volgen bij Phoa Yan Tiong.
Toen in 1979 Kwee Swan Hoo Master William C.C. Chen uitnodigde naar Nederland, adviseerde Phoa Maartje te gaan trainen bij deze William Chen.
Zo vertrok Maartje naar Amerika.
Eerst voor een half jaar, later telkens een paar maanden om bij William Chen in New York te trainen.

Vanaf het 1e uur is Maartje van Staalduijnen dé vertegenwoordigster van William C.C. Chen’s Tai Chi Chuan Body Mechanics in Nederland.

Ze ging lessen geven in buurthuizen en aan groepen op verschillende locaties binnen en buiten de stad.
In 1987 richtte ze één van de eerste echte Tai Chi Chuan scholen op in het centrum van Amsterdam.
Deze ‘Tai Chi Chuan Studio’ is nu bijna 30 jaar een thuis voor de William C. C. Chen tai-chi-ers.

Maartje was heel professioneel in het organiseren.
Naast haar dagelijkse schooluren organiseerde ze workshops, zomer-tai-chi-weken in Frankrijk en nodigde haar New Yorker collega-studenten Laura Stone en Carol Mancuso uit voor workshops in haar Studio.
25 Jaar lang organiseerde ze ook de workshops met Master William Chen in het Frans Otten stadion.
Zelf gaf ze jarenlang workshops in heel Europa, een paar jaar geleden zelfs nog in de woestijn.
Parklessen in de zomer en ze sloot het lesseizoen af met een ‘Tai Chi dag op het strand’ in IJmuiden.
Daar hebben we mooie herinneringen aan.

Maartje

Het is fijn dat ik hier het komende ronduit kan gaan zeggen zonder dat jij mee meewarig hoofdschuddend met een hand wuivend je omkeert en roept “get wat een onzin”.
Je bent van grote waarde en betekenis geweest voor de hier verzamelde collega’s, Tai Chi Chuan vrienden en leerlingen.
Afgelopen week hebben we veel mooie herinneringen, verhalen, leservaringen en karakteromschrijvingen gehoord.

Je hebt me eens gezegd: “Tai Chi Chuan verandert de mensen en die verandering moet weer in evenwicht komen”.
Als lerares in ‘hoe om te gaan met veranderingen’ leerde je ons zoeken naar de mogelijkheden binnen onze beperkingen.

Tai chi chuan als houvast te herkennen.
Je leerde het reiken, grenzen onderzoeken, flexibiliteit en geestkracht ontwikkelen.
Dit zijn algemene Tai Chi Chuan vaardigheden, maar Maartje was erg goed thema’s te verdiepen en de fysieke oefeningen tot in je psyche te laten doordringen.

Staan als een Berg. Stroom als een rivier. Beweeg het lichaam als één geheel.
Meebuigen als riet of bewegen als zeewier, iets grijpen als een vleesetende plantje…
Maar ook in de Push Hands: het huid aan huid blijven kleven en de strategie van het meegeven zonder je eigen positie te verliezen…

Maartje hanteerde een absolute regelmaat in de lesstructuur, daar werd slechts zelden van afgeweken.
Ze begon vaak de les met “ dit is een uur voor jezelf en je eigen tai chi ” en sloot de les altijd af met een collectief groepsvoorbeeld.
Ze had zeer eigen didactische les methodes, soms als strenge juf, dan weer met macabere humor en zelfspot.

Maartje had de toch wel een beetje onaangename gewoonte je uit de groep te plukken “wil jij eens aan ons laten zien hoe je die beweging maakt?”
Heel confronterend en iedereen kwam aan de beurt…
Of ze zette je voor de groep om ‘het tempo aan te geven’, dit overkwam je vaak als je te laat kwam.
Met een streng arendsoog keek ze naar de groep en vond steeds weer nieuwe varianten in het omschrijven van een correctie.
Van argeloos een lesje volgen bij Maartje van Staalduijnen, is nooit sprake geweest.

In de klas was je ‘de juf’, maar daarbuiten voelde je je betrokken op jouw leerlingen, bezocht je hun exposities en muziekuitvoeringen. Ook bij persoonlijk tragedies, het verlies van geliefden, bleek jouw betrokkenheid en inlevingsvermogen zeer vertroostend. Je nam daar alle tijd en aandacht voor.

Jouw uitgebreide kennis over Chinese Cultuur en het Taoïsme naast de vaardigheid en kwaliteit van jouw Tai Chi Chuan kennis deelde je niet maar zo met iedereen.
Daarin was je selectief en terughoudend.
Je stelde je op als een onderzoeker en in de openbare Tai Chi Chuan gemeenschap als toeschouwer.

Hoewel je wel steeds heel nieuwsgierig was naar tai chi gebeurtenissen in binnen en buitenland, distantieerde jij je dan toch weer van “al die onzin”. Toch, binnen de Tai Chi gemeenschap was je een bekende verschijning en in het buitenland kom ik telkens weer mensen tegen die jou kennen en je laten groeten.

In 1993 begon ik met les te nemen bij jou.
Die bijzondere eerste tijd staat mij de laatste dagen weer scherp voor de geest: het Buurthuis, dan de Studio, de 1e ontmoeting met Master Chen. Je liet me al heel snel meedoen aan workshops en vroeg me later lessen over te nemen.
Als professionele en ervaren supervisor, leidde je me op tot Tai Chi Chuan lerares.
Die eerste jaren gaf ik op exact dezelfde manier les als jij, gedroeg me als een zuivere kloon.
Maar, daar jij altijd een voorstander van ontwikkeling was stuurde je me naar de Push Hands groepen van Rob en Erich Völke.

Vandaar uit ontdekte ik de internationale Tai Chi-wereld en vloog het nest uit, dit gaf tussen ons soms wel frictie.

Maar ik bleef in de Studio, wekelijks bij jou les nemen en les geven.

Samen met Sabine en nu ook Sam zijn wij jouw leraren.

Er is een traditie in de tai chi chuan, namelijk de vraag:
‘wie is je vader, wie is je moeder’.

Maartje heeft een hele grote Tai Chi Chuan-familie gecreëerd.
Voor het delen van haar kennis en wijsheid zijn wij haar enorm dankbaar.

 

Op de foto ziet u Maartje (voorste rij, links op de foto) met een aantal William C. C. Chen leraren.